Państwo, które narodziło się po I wojnie światowej, było monarchią pod nadzorem Zachodu pod rządami księcia Aleksandara Karadjordjevicia. Było nieuniknione, że władza w rękach serbskiego monarchy wkrótce doprowadzi do oskarżeń o serbską dominację. Gdy w 1921 r. państwa tworzące nowe królestwo spotkały się I w celu sporządzenia konstytucji, Chorwaci pod wodzą Stjepana Radicia odmówili głosowania nad którąkolwiek z propozycji i powrócili do Zagrzebia. W wyniku tego przyjęto bardzo centralistyczną konstytucję, za którą opowiadali się Serbowie. Wyco- | fanie się Chorwatów tylko zaogniło sytuację i sprawiło, że nowa konstytucja była bardziej probelgradzka, niż gdyby Chorwaci wzięli udział w obradach. 20 czerwca 1928 r. Puniśa Raćić, proserbski deputowany Czarnogóry, zastrzelił w budynku parlamentu \ w Belgradzie Radicia oraz kilku innych członków Chorwackiej Partii Chłopskiej 1 (Hrvatska Seljaćka Stranka). Radić nie zginął na miejscu, lecz wkrótce zmarł wskutek j odniesionych ran brzucha. W styczniu następnego roku Aleksandar (wtedyjuż król, koronowany po śmierci swego ojca króla Petara I), zaniepokojony próbami ogłoszenia realnej konstytucji, zakazał działalności wszystkich partii politycznych, rozwiązał parlament i narzucił dyktaturę królewską, zmieniając nazwę kraju na Królestwo jugosławii. Po serbsku jug oznacza południc, a nowa nazwa oznaczała po prostu „kraj południowych Słowian” i nie miała w sobie nic z bagażu tradycyjnego współzawodnictwa serbsko-chorwackiego.
Dyktatura królewska była kompletną klęską, która nie rozwiązała żadnego śmiejących problemów, jako że ani jeden Chorwat nie znalazł się na odpowiedzialnym stanowisku. Zamiast tego, wielu z nich, sfrustrowanych brakiem władzy', dołączało a: podziemnego ruchu nacjonalistycznego pod wodzą prawnika Ante Pavelicia. Organizacja ta, zwana Ustasa (Powstaniec), miała skłonności faszyzujące, a jej członkowie chcieli za wszelką cenę pozbyć się serbskiego króla. Król Aleksandar I został zastrzelony fockzas wizyty we Francji w 1934 r. przez członka VMRO, silnie powiązanej z ustaszami ekstremistycznej organizacji macedońskiej z bazą w Bułgarii. VMRO planowało zaanektować ziemie wzdłuż południowych i wschodnich granic Jugosławii i popierało cele ustaszów. którzy z kolei mieli własne aspiracje terytorialne.
Syn króla Aleksandara, książę Petar, miał tylko dziesięć lat, gdy zginął jego ojciec, i więc władza przeszła w ręce brata zamordowanego króla, księcia Pavla. Pod rządami Pavla żyjącego w ciągłej obawie przed zabójstwami w stylu ustaszów, reperkusje anty-separatystyczne prowadzone były na szeroką skalę, co jeszcze pogłębiło rozłam między Chorwatami a monarchią serbską, która faworyzowała swoich.
Mniej więcej w tym samym czasie w Jugosławii narodziła się jeszcze jedna siła polityczna - Partia Komunistyczna. Była to siła polityczna, której od początku wieku udało się już zjednoczyć Związek Radziecki, kraj dużo bardziej niejednorodny. Popularność komunizmu była duża i jednoczyła skłócone strony: partia zdobyła wiele mandatów we wcześniejszych wyborach do władz samorządowych miasta zarówno w serbskim Belgradzie. jak i chorwackim Zagrzebiu. Nie mogła jednak legalnie wejść do parlamentu, z ragi tego, że podobnie jak związki zawodowe miała zakaz uczestnictwa w rządzie ogólnopaństwowym. To ograniczenie władzy skłoniło Partię Komunistyczną do zejścia jeszcze głębiej do podziemia, gdzie przegrupowała się i wzmocniła związki ze Związkiem Radzieckim. Po pewnym czasie zyskała przywódcę w osobie Josipa Broza, który był więziony za swoje poglądy, a po odzyskaniu wolności pracował w Moskwie z Trzecią Międzynarodówką . W 1939 r. Josip Broz został wybrany przewodniczącym Komunistycznej Partii Jugosławii. Znany w późniejszym czasie jako Tito, Josip Broz odegrał kluczową rolę w jednoczeniu sil oporu przeciw nazistowskiej okupacji, a następnie kształtował losy kraju w latach powojennych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz